نکات اجرایی مربوط به استفاده از قالب های فلزی
1. قالب ها نباید دارای انحنا و تاب خوردگی باشند .
2. سطح داخلی قالب ها چرب شوند .
3. برای تثبیت پای قالب های دیوار از پاشنه بتنی یا صفحات پیچ شده به شالوده استفاده شود .
4. برای اتصال گوشه های قالب در دیوارها از نبشی پانچ شده و یا از قالب های گوشه ی یخ دار استفاده شود .
5. مهار فشار جانبی بتن و ثابت نگه داشتن فاصله قالب ها به عهده تنگهاست . طول مفید تنگها معمولاً به اندازه ضخامت دیوار می باشد و در داخل بتن باقی می مانند و این تنگها با تعبیه یک ورق گرد یا مربع فلزی در وسط آنها آب بندی می شوند . اگر تنگ را از میان یک غلاف فلزی عبور دهند می توان بعد از بتن ریزی تنگ را بیرون کشید .
6. برای مسدود کردن سوراخ های بلا استفاده سطوح قالب ها از پولک های فلزی پایه دار استفاده می شود پایه این قالب ها به سادگی انعطاف پذیر و خم شدنی هستند .
7. برای بستن قالب ها به یک دیگر از گوه و گیره استفاده می شود . گوه ها به صورت بست های موقت به کار برده می شوند در صورتی که گیره ها ، بست های محکم و با اطمینانی هستند . بسته به نوع اتصال (با پشت بند یا بدون پشت بند) اندازه گیره ها متفاوت است . در شکل زیر انواع گیره ها شامل گیره کوچک ، گیره متوسط و گیره بلند و همچنین چند نمونه گوه نشان داده شده است .
8. برای اجرای تیرها (پوترها) بسته به گم بودن تیر در سقف یا نمایان بودن آن از دو نوع قالب راست گوشه و پخ گوشه مطابق شکل زیر استفاده می شود .
9. برای عمود نگه داشتن قالب گونه تیر از دستکهای فلزی تنظیم پذیر استفاده می شود . این دستک ها امکان نصب روی لوله 5 سانتیمتری را دارند و زیر هر دستک یک پایه تعبیه شده است تا با نصب آنها در سوراخ جک های سقفی امکان مهار آنها را به وجود آورد .
10.برای داربست از چهار پایه هایی که به وسیله قابهای مستطیل و مربع شکل توسعه می یابند استفاده می شود . این قاب ها دارای عضو قطری بوده که در قابهای روبروی هم ، اعضای قطری با جهت های مخالف قرار می گیرند . داربست های چهار پایه ای در دو مدل چرخ دار و ثابت یافت می شوند .
11.برای شمع کوبی قالب تیرها و سقف ها از جک های فلزی استفاده می شود . ساختمان این جک ها تشکیل شده از دو لوله که لوله بالایی در داخل لوله پایینی به راحتی جا می گیرد . قطر لوله های پایینی 5 سانتی متر است و شکافی به طول 40 سانتیمتر در نیمه فوقانی دارند که دور آن رزوه گردیده و مهره دسته داری در این قسمت ، قابلیت جابجایی دارد . لوله فوقانی دارای سوراخ هایی به قطر 14 میلیمتر به فواصل 20 سانتیمتر است که به وسیله یک خار (پیم) بر روی مهره قابلیت تنظیم شدن دارد برای تثبیت این جکها در میانه آنها صفحاتی نصب شده تا امکان اتصال چپ و راست ها را فراهم سازند و از حرکت جانبی آن ها جلوگیری به عمل آید . در اشکال زیر سه نمونه جک معمولی نشان داده شده است .
12.برای تعبیه دریچه های تاسیسات و غیره در دال ها ، از قالب های چوبی استفاده می شود که ابعاد خارجی آنها با ابعاد دریچه ها با ابعاد دریچه ها برابر می باشد . این قالب ها که به قالب های دریچه موسومند با توجه به نقشه قالب بندی در موقعیت خواسته شده قرار می گیرند و به وسیله میخ یا سیم مفتول به قالب های زیرین یا شبکه آرماتور تثبیت می شوند . برای جبران توزیع تنش در محل این دریچه ها طبق دستورات محاسباتی یا آیین نامه ای میلگردهایی تحت زاویه در محیط این دریچه ها قرار داده می شود میخکوبی این قالب ها باید به گونه ای باشد که بعد از بتن ریزی به سادگی بتوان آنها را بازکرد یا حتی المقدور از میخ های ضعیف استفاده نمود . اگر ابعاد بازشو بزرگ باشد باید در داخل قالب ها از مهاربندی (چپ و راست) استفاده کرد تا پیچش در جعبه به وجود نیاید .
13.برای اتصال چهارچوب پنجره ها یا ستونچه ها از صفحاتی که در داخل بتن کار گذاشته می شوند می توان بهره گرفت ، این صفحات بسته به مقدار و نوع نیرو باید دارای ضخامتی مناسب بوده و به وسیله میلگردهایی که با توجه به ضوابط خم می شوند مهار و گیر آن ها تامین گردد . تعداد این میلگردها و شکل خم آن ها باید طوری باشد که علاوه بر طول مهاری لازم ، قادر به تحمل بارها نیز باشند . مسئله مهم دیگری که در این صفحات وجود دارد (به خصوص اگر به صورت کششی کار می کنند) کفایت جوش میلگردها به صفحه می باشد . این جوش باید دارای بعد کافی بوده و در عمق میلگرد و صفحه نفوذ نماید. زیرا مشاهده شده که بعضی از این صفحات در اثر نیروهای کششی از محل جوش کنده شده اند . بعد از نصب ، صفحات به وسیله سیم مفتول به شبکه میلگردها تثبیت می شوند .
14.تیرهای کناری به دلیل اینکه در وجه خارجی ساختمان قرار می گیرند و اغلب در نمای ساختمان در معرض دید واقع می شوند عملیات قالب بندی آنها باید با دقت انجام شود تا سطح صافی حاصل شود . مسئله دیگری که در تیرهای کناری اهمیت دارد عدم تکیه گاه جانبی و در نتیجه مهار فشار رانشی بتن است . به همین دلیل باید با مهارهای مناسبی تثبیت شوند از این رو در حین اجرا باید تیرهای نگهدارنده از محیط کار بیرون زده تا بتوان دستک ها را (اگر از چوب استفاده می شود و امکان نصب دستک های فلزی نباشد) به این تیرها متصل کرد. چون در ارتفاع زیاد امکان داربست برای عملیات روی این تیرها وجود ندارد یا پرهزینه است . در پیرامون ساختمان روی تیرهای نگهدارنده یک سکوی کار ایجاد می شود که کف آن تخته کوبی می شود تا امکان تردد روی آن باشد و برای ایمن کار کردن آن یک نرده در لبه کناری آن ایجاد می شود تا خطری کارگران را تهدید نکند تاثیر این سکو بر قالبهای تیر حتما مورد نظر مهندس ناظر و سرپرست قالب بندی بوده و تدابیر لازم برای مهار آن انجام می گیرد .
15.سیستم های نگهدارنده سقف عبارتند از قالبهای فلزی که به صورت قطعاتی به هم متصل می شوند و در ارتفاع قابلیت توسعه دارند به طوری که می توان آن ها را تا ارتفاع معینی به هم متصل کرد . در دو انتهای بالا و پایین دستگاه قطعات کامل مناسب برای اتکاء تیرهای کش و نصب روی زمین وجود دارد .
16.برای قالب بندی مقاطع با محیط های دایره ای و منحنی شکل به دو طریق عمل می شود .
الف ) استفاده از قالب های شکل گرفته : این قالب ها از سوی کارخانه های سازنده براساس سفارش و با توجه به اطلاعات داده شده ساخته می شوند . معمولاً وزن و حجم این قالب ها باید به گونه ای باشد که به راحتی جابجا گردند . در مواردی که قالب سنگین می شود آنها را در چند سمت می سازند . نمونه این قالب ها ، قالب ستون های گرد ، قالب قطعات پیش ساخته زیرزمینی (باکس ها) می باشند .
الف ) استفاده از قالب های شکل گرفته : این قالب ها از سوی کارخانه های سازنده براساس سفارش و با توجه به اطلاعات داده شده ساخته می شوند . معمولاً وزن و حجم این قالب ها باید به گونه ای باشد که به راحتی جابجا گردند . در مواردی که قالب سنگین می شود آنها را در چند سمت می سازند . نمونه این قالب ها ، قالب ستون های گرد ، قالب قطعات پیش ساخته زیرزمینی (باکس ها) می باشند .
ب ) استفاده از قالب های استاندارد (مدول) : در این نوع قالب بندی عرض قالب ها باید طوری انتخاب شود تا یک n ضلعی منظم به گونه ای حاصل شود که بتوان دایره مورد نظر را با آن یکسان فرض نمود . طبیعی است هرچه عرض قالب ها کمتر باشد n ضلعی حاصل نزدیک به دایره بوده و دقت لازم را ایجاد می کند به همین دلیل بعضی از کارخانه های سازنده عرض قالب ها را بر حسب قطر سازه به این اندازه محدود می کنند .
17.برای قالب ستون های غیرگرد به این طریق عمل می شود .
الف ) قالب بندی ستون های با گوشه بدون پخ : همانگونه که قبلاً توضیح داده شد این قالب ها به وسیله نبشی های پانچ شده در گوشه ها به هم متصل می شوند ، از این رو مقطع حاصل گوشه دار خواهد بود و مهار فشار جانبی ناشی از بتن ریزی را به وسیله گیره های مخصوص یا پشت بندهای افقی میسر می سازد .
ب ) قالب بندی ستون های پخ دار : قالب بندی این گونه ستون ها به دو صورت یا با استفاده از قالب های گوشه پخ دار (گوشه پخ شده می تواند 5×5 یا 10×10 سانتیمتر باشد) یا با استفاده از تا کردن ورق قالب در گوشه ها انجام می شود .
18.برای قالب بندی سر ستون های قارچی شکل ، قالب در مدل های ثابت و مونتاژ شده ای تهیه می گردند.
